Մարտ ամսվա կենսաբանության ամփոփում

1․Ինչպե՞ս է առաջանում սրտամկանի ինֆարկտը։
Որպես կանոն՝ սրտամկանի ինֆարկտի հիմնական պատճառն աթերոսկլերոզի հետևանքով սրտի պսակային զարկերակների ախտահարումն է, որը հանգեցնում է դրանց լուսանցքների նեղացմանը։
2. Սրտամկանի ինֆարկտի նախանշաններ։
Սրտամկանի ինֆարկտի ամենատարածված ախտանիշներից են՝

• կրծքավանդակի շրջանի ցավեր, որոնք հաճախ տեղակայված են կրծոսկրի ետևում և ունեն սեղմող, ճնշող, այրող կամ նվացող բնույթ
• ցավ կամ անհարմարավետության զգացում, որը տարածվում է դեպի ուսեր, ձեռքեր, թիկունք, պարանոց, ստորին ծնոտ, ատամներ կամ երբեմն՝ որովայնի վերջին շրջաններ
• սառը քրտինք (հաճախ՝ ամբողջ մարմինը պատող)
• ընդհանուր թուլություն կամ ինքնազգացողության կտրուկ վատթարացում
• այրոցք (изжога) կամ «ստամոքսի խանգարում»
• ուշագնացության զգացում կամ հանկարծակի գլխապտույտ
• սրտխառնոց
• օդի պակասի զգացում կամ շնչարգելություն (հևոց)
• երբեմն՝ վախի («մահվան վախ»), տագնապի ճնշող զգացողություններ:

3․Գլխուղեղի կաթված։
Մեր ուղեղը, ինչպես մնացած բոլոր օրգանները, սնվում են թթվածնով հարուստ զարկերակային արյունով: Ուղեղի անոթների խցանման կամ վնասման դեպքում ուղեղը մնում է առանց սնուցման: Հետևող արձագանքը լինում է տվյալ հատվածի մահը: Ուղեղի մահացած հատվածի հետ մարդը կորցնում է այն ֆունկցիաները, որոնց համար այն պատասխանատու էր: Այդպես է զարգանում է իշեմիկ կաթվածը: Վտանգավորը այն է, որ աղտանիշներն աստիճանաբար են զարգանում, իսկ օգնությունը պետք է ցուցաբերել անոթների խցանումից ոչ ուշ, քան 3 ժամից: Հեմորագիկ կաթվածը հանկարծակի է առաջանում: Այդ դեպքում բարձր զարկերակային ճնշման ֆոնի վրա պայթում են ուղեղի անոթները և արյունը լցնում է տվյալ հատվածը: Հեմատոմա է առաջանում: Առողջությունը պահպանելու համար հարկավոր է հիվանդանոց հասնել մեկ ժամվա ընթացքում:
4․Գլխուղեղի կաթվածի նախաշաններ։
Գլխուղեղի կաթվածի նախանշաններն են՝

1. Հանկարծակի գլխացավ
2. Մկանային հոգնածություն
3. Տեսողության խախտում
4. Խոսքի խնդիրներ
5. Հավասարակշռության կորուստ, որը հաճախ ուղեկցվում է սրտխառնոցով և գիտակցության կորստով:

5․Ինչպիսի՞ սրտանոթային հիվանդություններ գիտեք։
Ինֆարկտ, սրտի իշեվիկ հիվանդություն և այլն։
6․Թվարկել շնչառական համակարգի բաժինները։
Շնչրառական համակարգի բաժիններն են՝ քթի խոռոչը, կոկորդը, շնչափողը, բրոնխները և թոքերը։
7․Բրոնխների դերը շնչառական համակարգում։
Բրոնխները մարդու շնչառական համակարգի մի մասն են, որոնք միացնում են շնչափողն ու թոքերը: Կան երկու հիմնական բրոնխներ (նրանց հետ կապված է շնչափողը), ինչպես նաև դրանց ճյուղերը։ Նրանք միասին կազմում են բրոնխիալ ծառը, որով օդը մտնում է թոքեր։
8․Ի՞նչ ձեր ունեն ձայնալարերը, և ինչպես են աշխատում։
Ձայնալարերը լորձաթաղանթի ծալքեր են, որոնք դուրս են ցցված կոկորդի խոռոչում վահանաձև գեղձի և արիտենոիդ աճառների միջև: Նրանք մասնակցում են ձայնի ձևավորմանը, ինչպես նաև ունեն պաշտպանիչ գործառույթ՝ կանխում են օտար առարկաների, սննդի մասնիկների և ջրի ներթափանցումը թոքեր և բրոնխներ։
9․Ներկայացնել գազափոխանակությունը թոքերում։

Գազափոխանակության հիմքում ընկած է օդի բաղադրիչ տարրերի քանակական տարբերությունը, ընդ որում` ներշնչման պահին, համեմատած թոքաբշտերը պատող մազանոթների երակային արյան մեջ եղած CO2-ի խտության հետ, թոքաբշտերում CO2-ի խտությունը փոքր է: Այդ պատճառով մազանոթից CO2-ը անցնում է թոքաբուշտ:

Մյուս կողմից` թոքաբշտեր մտնող թթվածնի քանակն ավելի բարձր է, քան դրանց պատերի մազանոթներում պարունակվող արյան մեջ: Այդ պատճառով թթվածինը թոքաբշտից դիֆուզիայի եղանակով անցնում է մազանոթների երակային արյան մեջ և CO2-ից ազատված հեմոգլոբինի հետ առաջացնում ոչ կայուն միացություն` օքսիհեմոգլոբին:

10․Ինչպիսի՞ հիվանդություններ կարող են առաջանալ  շնչառական համակարգում, նշել մի քանիսը։
Բրոնխիալ Ասթմա, Թոքաբորբ, Բրոնխիտ, Անգինա, Գրիպ, Կոռոնավիրուս։
11․ Ֆլեշմոբ։
12․Ներկայացնել մարտ ամսվա բլոգային աշխատանքները։
Բաժինը տեսեք՝ այստեղ։

Գրաբար առակներ

Որսորդն եւ կաքաւն

Որսորդն կալաւ կաքաւ մի եւ կամէր զենուլ: Եւ ասէ կաքաւն.

— Մի՛ սպանանէր զիս, զի ես խաբեցից զբազում կաքաւս ու ածից յականատս քո:

Եւ ասէ որսորդն.

— Այժմ ստուգիւ մեռցիս ի ձեռաց իմոց, զի զսիրելիս եւ զազգականս քո մատնես ի մահ:

Որսորդն ու կաքավը

Որսորդը բռնեց մի կաքավ և ցանկացավ մորթել:
— Մի՛ սպանիր ինձ, թող ես խաբեմ շատ կաքավներ և բերեմ լցնեմ քո թակարդը:
ԵՎ որսորդը պատասխանեց.
 — Այժմ հաստատ կմեռնես իմ ձեռքով, քանզի ուզում ես խաբել և մատնել քո սիրելիներին:

Աշխարհաբար դարձրու հետևյալ բառերն ու բառակապակցությունները.

կաքաւ մի- մի կաքավ
մի´ սպանաներ- մի սպանիր
զբազում կաքաւս-բազում կաքավներ
յականատս քո-քո թակարդը
ի ձեռաց իմոց-իմ ձեռքից
զսիրելիս եւ զազգականս քո-սիրելիս և ազգականս

Ի՞նչ բռնեց որսորդը:
Որսորդը բռնեց մի կաքավ

Կաքավն ի՞նչ խոստացավ որսորդին:
Կաքավը խոստացավ որսորդին, որ խաբելով շատ կաքավներ կբերի և կլցնի իր թակարդը:

Կաքավի խոստմանն ի՞նչ վերաբերմունք ցույց տվեց որսորդը:
կաքավի դավաճանությունը:

Ինչպիսի՞ն է կաքավը (բնութագրիր կաքավին): Ինչ է ցույց տալիս առակը:

Կքավը դավաճան էր, նա ուզում էր մատնել նրա հարազատներն, բայց փոխարենը փրկեր իր կյանքը:

Առիւծ եւ աղուէս
Առիւծ մի կորիւն ծնաւ, եւ ժողովեցան կենդանիքն ի տես եւ յուրախութիւն: Գայ աղուէսն ի մէջ բազմամբոխին եւ մեծահանդիսիւ նախատեաց զառիւծն յատեանն բարձր ձայնիւ եւ անարգեաց, թէ`
– Ա՞յդ է քո կարողութիւնդ, զի մի՛ կորիւն ծնանիս եւ ոչ բազում:
Պատասխանի ետ առիւծն հանդարտաբար եւ ասէ.
– Այո՛, մի՛ կորիւն ծնանիմ, բայց առիւծ ծնանիմ եւ ոչ աղուէս քան զքեզ:

Առյուծն ու աղվեսը
Առյուծը մի կորյուն ծնեց և կենդանիները հավաքվեցին տեսնելու և ուրախանալու: Գալիս է  աղվեսը հավաքվածների մեջ և հանդիսականների ներկայությամբ բարձր ձայնով նախատում է և անարգում առյուծին:
-Ընդհամենը մեկ կորյուն ես ծնում, ոչ թե ավելի:
Առյուծն հանգիտ պատասխանեց և ասաց.
-Այո, ես ծնում եմ մեկ կորյուն, այլ ոչ թե քեզ պես աղվես։

Բառարան
Ի տես եւ յուրախութիւն – տեսնելու և ուրախանալու
գայ – գալիս է
ի մէջ բազմամբոխին – բազմամբոխի (հավաքվածների մեջ)
մեծահանդիսիւ – այստեղ` հանդիսականների ներկայությամբ
զառիւծն – առյուծին
ծնանիս – ծնում ես
պատասխանի ետ – պատասխան տվեց, պատասխանեց
ասէ – ասում է
ծնանիմ – ծնում եմ

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ճիշտ կարդա այս բառերը.
Զքեզ – ըզքեզ,
առիւծ – առյուծ,
կորիւն – կորյուն,
կարողութիւն – կարողություն,
յուրախութիւն – ուրախություն.
յատեանն – ատյան,
գայ – գա,
աղուէս – աղվես,
նախատեաց – նախատեց,
անարգեաց – անարգյաց:

2. Այս բառերն ու բառակապակցություններն աշխարհաբար դարձրու.
կենդանիքն – կենդանիներ,
ծնաւ – ծնեց,
ժողովեցան – հավաքվեցին,
նախատեաց – նախատեց,
անարգեաց – անարգեց,
բարձր – բարձր
ձայնիւ – ձայն
ոչ աղուէս քան զքեզ – ոչ աղվես քեզ պես:

Homework

Hidden treasure in the Rocky Mountains

Thousands of people are looking for treasure worth $2 million. It was buried in the Rocky Mountains by a rich art expert called Forrest Fenn.

It’s not only pirates in stories who go hunting for buried treasure. Every year, thousands of people search in the Rocky Mountains in the US for hidden treasure worth $2 million. And the clues to where it is are written in a poem.

The treasure was buried by an art expert, Forrest Fenn, in 2010. He was 80 when he made the trip into the Rocky Mountains by car and then on foot. So that’s one clue: it is somewhere an old man could walk to with a heavy box. But the nine main clues in the poem (available to read on his website) are much more difficult to understand. Treasure hunters look at the meaning of every word in the poem and they look for extra clues in Forrest’s two books about his life.

Here is one part to get you started:

Begin it where warm waters stop
And take it in the canyon down,
Not far, but too far to walk.
Put in below the home of Brown.

There are many possible meanings. You can probably start with ‘warm waters’ and ‘the home of Brown’. Some people look for a place where warm and cold water meet, perhaps two rivers. Others look for a more poetic meaning, for example a person’s tears could be warm water. Brown might be a person because names usually start with a capital letter. So maybe you have to look for people called Brown who live in the Rocky Mountains. Unfortunately, Brown is a very common surname!

These places must be near a canyon, but what does the third line mean? How far is ‘too far to walk’? Also, ‘put in’ is a strange way to say ‘go’, so maybe Forrest chose those words for a reason. You can see why people spend a long time finding clues, can’t you?

The only way to test your ideas is to follow the clues to try and find the treasure. Forrest advises people to wait until spring to avoid dangerous winter weather and he says people shouldn’t go alone. But not everyone has listened to his advice. Three people have gone missing while looking for the treasure. Police who work in the area want Forrest to take back the treasure and put a photo of himself with the box on the internet. They think the treasure hunters will stop looking and no more will die.

But Forrest refuses. He thinks people spend too much time inside their houses and offices on their computers and phones. He remembers his own childhood adventures in the Rocky Mountains and he wants families to learn about nature and have adventures together.

His plan is working. Joe’s dad took him camping in the woods and he says, ‘I enjoyed the adventure of it. We saw some bears but our dog scared them away before I had to shoot them with my gun. But we had to sleep on the ground in the freezing cold and everything got wet. We couldn’t even light the fire.’

Some treasure hunters have been out looking for the box too many times to count. Marti and her daughter Libbi travel from their home in Georgia to search in Montana. Libbi says: ‘The thought of bears around every corner was a horrible fear for the first two years, but you slowly lose the fear of animals. I love the scenery of Montana – seeing so many animals up close, camping in the mountains and crossing rivers and streams. It’s all so exciting, even if we never find the treasure.’

But there are people who think the whole thing is a trick. Some say maybe Forrest had a box of treasure, but they don’t believe he hid it in the mountains. Others say he took it back years ago. They say maybe he just likes the attention. But even the people who complain it’s a trick often still go to the Rocky Mountains to test their ideas. Of course, one possibility is that someone has already found the treasure and not told anyone. But that won’t stop hundreds more people going treasure hunting this spring. Where would you start looking?

Shakespeare

He was the greatest writer in the English language and is known around the world. But how much do you really know about William Shakespeare and his life?

William Shakespeare was a poet and a playwright and is widely regarded as the greatest writer in the English language. He was born in Stratford-upon-Avon, in central England, in 1564 and he died in 1616. His surviving work consists of 38 plays, 154 sonnets and some other poems. He is best known for his plays, which have been translated into every major language and are performed more than those of any other playwright in the world.

When William Shakespeare was 18 years old he married Anne Hathaway, and they had three children. Shakespeare went to London to work as an actor and a writer. In 1599 the Globe Theatre was built in London and it was in this theatre, situated on the banks of the River Thames, that some of Shakespeare’s plays were first performed. In 1613 the theatre was destroyed by a fire. However, a modern reconstruction of the theatre was built near the original site in 1997 so even today you can go to the Globe Theatre to see one of Shakespeare’s plays.

Shakespeare’s work is still very popular today. But why do we like these old plays? Perhaps it is because they all contain fantastic stories. His characters suffer bloody battles, deaths by poison, huge family fights, problems between brothers and sisters, problems between parents and children … The plays are also full of parties, weddings and funerals. They are quite simply action-packed.

Here is a selection of Shakespeare’s plays. Maybe you’ve seen some of them.

The Merchant of Venice

This play is about the idea that people usually get what they deserve in the end, good or bad. Antonio, a businessman, borrows money from Shylock, a money lender. If he doesn’t pay back this money in time, Shylock will cut off a piece of his body. Antonio loses all his business and must pay this terrible price … but is saved by love.

Hamlet

This play is about revenge and also about how difficult it is to take action sometimes, even when it is important. Hamlet’s father is murdered by another man, who then marries Hamlet’s mother. Everybody wants to see Hamlet dead. Hamlet must take revenge, but will he be able to? The famous quotation ‘To be or not to be, that is the question’ comes from this play.

As You Like It

This play is a comedy about romantic love. There is a battle between two evil brothers and two good brothers. People hide in a beautiful forest. They fall in love, women disguise themselves as men, and there are many jokes, songs and games.

Henry V

This is a history play about a famous English king, and a famous battle, Agincourt. We watch the preparations for the battle, the fighting and the results. There are questions in this play: why do men fight? What are wars? Are they glorious or terrible?

The world’s weirdest food

How hungry would you have to be to eat a brain sandwich? What about some fried spider? Read this to find out about the world’s weirdest food.

Հանս Քրիստիան Անդերսեն՝ ,,Ծեր կաղնու վերջին երազը

Հանս Քրիստիան Անդերսեն՝ ,,Ծեր կաղնու վերջին երազը,,. կարդա՛, գրի՛ր ասելիքը:

Այս պատմվածքը ուզում է ասել, որ կարևոր չէ, թե դու շատ կապրես, թա քիչ, կարևոր է, որ դու կյանքտ հետաքրքիր անցկացնես, և գնահատես այն, ինչ ունես։

Հարավային Ասիա

1. Ի՞նչ առանձնահատկություններ ունի Հարավային Ասիա տարածաշրջանը:

Հարավային Ասիա տարածաշրջանում առանձնացնում են 3 գոտի` հյուսիսային` լեռնային, հարավային` թերակղզային, միջին` գետահովտային: Հարավային Ասիայի արևմտյան մասում տեղումները այնքան քիչ են, որ գյուղատնտեսական խնդիրներ են առաջացել: Իսկ արևելյան մասի տեղումների մեծ քանակությունը հանգեցնում է ջրհեղեղների: Հարավային Ասիայում են գտնվում աշխարհի չքավորության 2/3-ը:

1. Ի՞նչ դեր ունի Հարավային Ասիան համաշխարհային տնտեսությունում:

Հարավային Ասիայի տնտեսությունը թույլ է զարգացած, ինչը պայմանավորված է գաղութային անցյալով: Արդյունաբերությամբ աչքի են ընկնում միայն Հնդկաստանն ու Պակիստանը:  Հարավային Ասիան աշխարհում առաջատարն է թեյի, ոսպի, ջուտի, գետնանուշի, գարու, բրնձի, ցորենի, բամբակի և այլ բույսերի համախառն բերքով:

1. Որո՞նք են Հարավային Ասիայի երկրների տնտեսության մասնագիտացված ճյուղերը:

Հարավային Ասիայի երկրներում գերակշռում է գյուղատնտեսությունը: Իսկ գյուղանտնտեսության գերակշռող ճյուղը տարածաշրջանում բուսաբուծությունն է: Միայն Շրի Լանկայում անտառային գյուղատնտեսությունն է զարգացած: Իսկ Մալդիվներում առավել զարգացած է զբոսաշրջությունը:

4. Քարտեզի վրա նշել Հարավային Ասիայի երկրները և այդ երկրների ափերը ողողող ջրային ավազանները:

1- Իրան, 2- Աֆղանստան, 3- Պակիստան, 4- Հնդկաստան, 5- Շրի Լանկա, 6-Նեպալ, 7- Բանգլադեշ, 8- Բութան, 9- Մյանմա, 10- Թաիլանդ, 11- Լաոս, 12- Կամբոջա, 13- Մալայզիա, 14- Սինգապուր

1- Բենգալյան ծոց, 2- Անդամանյան ծով, 3- Սիամի ծոց, 4- Արաբական ծով

English

What interesting ways of  treatment (cure) do you know? Ask your parents, grandparents about traditional medicine, which they have ever heard or used. Write about them. 

In case of pain, put a beaten onion or cabbage leaf and tie it tightly.
In case of cough, eat honey or drink basil tea․
Drink pomegranate peel tea in case of diarrhea

Ֆիզիկա

1. Ինչո՞ւ էներգիան Արեգակից Երկիր չի կարող փոխանցվել ո՛չ կոնվեկցիայի, ո՛չ էլ ջերմային ջերմահաղորդություն? 

Քանի որ արեգսկը երկրից հեռու է գտնվում, էներգիան արեգակից երկիր կարող փոխանցվել ո՛չ կոնվեկցիայի, ո՛չ էլ ջերմային ջերմահաղորդություն

2. Նկարագրեք փորձը, որը հաստատում է, որ կրակի էներգիան կարող է փոխանցվել ոչ միայն ջերմային հաղորդակցության շնորհիվ:

3. Ի՞նչն են անվանում ճառագայթում?

Ճառագայթում, ներթափանցող ճառագայթում, ռադիացիոն պաշտպանություն, պաշտպանություն ռադիոակտիվ և ռենտգենյան ճառագայթումից, նուկլիդներ, ռադիոնուկլիդներ և այլն։

4. Ո՞ր գույնի մարմիններն են ավելի լավ կլանում ջերմությունը: Նկարագրեք փորձը

Սև

5. Կա՞ն պայմաններ, որոնց դեպքում

մարմինը չի՞ արտանետում կամ կլանում էներգիա:

6. Ինչ կարելի է ասել հարաբերակցության մասին

մարմնի կողմից էներգիայի կլանումը և արտանետումը, եթե մարմնի ջերմաստիճանը նվազում է: